Oud Nieuws S09E1 ‘Sevita Someca’

Fragment van een redactievergadering van Oud Nieuws, nog voor Zwolle 2008: H.S.: “Waar gaat de volgende Oud Nieuws eigenlijk over?” Bijdehand antwoord van T.B.: “over wat je in Zwolle gevonden hebt natuurlijk!” “Oh ja, natuurlijk”, zei Hans, “dus jij denkt dat er wel weer iets goeds tevoorschijn zal komen?”

Tammo was ervan overtuigd, totdat het bericht kwam dat een week voor Zwolle de kampioen-aanbieder-van-zeldzame-tractoren Kim Nielsen uit Denemarken was overleden. Al tijdens het opbouwen van de beurs was het altijd een drukte van belang bij zijn tafel, bijna alle handelaren en beursmedewerkers verzamelen zelf ook en verdrongen zich vaak al bij het uitpakken van de waar van ‘onze’ Deen.

Op zaterdag tegen vijven nog even langs Hans z’n stand gelopen en onze gezamenlijke conclusie luidde dat Kim Nielsen node werd gemist, de beurs verliep goed, maar een echte klapper hadden we nog niet gespot. Gewoon blijven zoeken is altijd het devies, en op zondagmorgen kwam Hans dan ook met de klapper aanlopen, een Som 20D van Sevita. Oud, zeldzaam, breekbaar, buitengewoon fraai ontwerp, plastic, Italiaans/Frans; het is weer eens allemaal verenigd in dit ene model. Helaas betekent dit ook weer een ware aanslag op het budget, maar Hans had immers niet besloten voor minder kwantiteit en meer kwaliteit in z’n verzameling te gaan… Een Franse verzamelaar/handelaar bood hem aan, Hans wist al dat deze man hem op een veiling had gekocht. Het ene koplampje ontbreekt, net als de trekker op de foto van de veiling, alleen daar zat hij nog met een plakbandje aan de trekker geplakt… Dan vraag je toch even waar dat lampje gebleven is, zou je zeggen, alleen dat is in de praktijk nog niet eenvoudig met Fransen. De man staat niet bekend om z’n voorzichtige omgang met dit soort modellen, iets wat we met afgrijzen aan moeten zien. ‘Onze Deen’ had ook die neiging, denk maar eens aan de dozen met Britains Fordsons, die als gebakken broodjes op tafel lagen…

We kenden het Som 20D model en de rest van de familie al wel langer, ze staan bijvoorbeeld alledrie in de verzameling van Charlie Burkholder in de U.S.A. We komen steeds dichter bij de conclusie dat dit zo ongeveer de beste miniatuurtrekkerverzameling ter wereld moet zijn.

Alledrie? Jazeker, er bestaat ook een Som 40 en een Som 35! Vorig jaar kwam op een Engelse veiling een lotnummer voorbij waar tussen wat andere dingen heel onopvallend een plastic zakje zat met een bouwkit van zo’n Som 35. Hans bemachtigde dit voor een bevriende verzamelaar en leerde hoe geliefd dit soort dingen is bij de liefhebbers. Het was, hoewel onopvallend gefotografeerd, er wel degelijk tussenuit gespot en er werd nogal zwaar op geboden…

Hans bouwde hierna dus de trekker en kwam erachter dat de onderdelen nogal te lijden hadden gehad van het jarenlang in een zakje zitten, de ranke delen waren krom getrokken. Je moet over een groot hart beschikken om hard plastic delen, 50 jaar oud, weer recht te maken terwijl je creditcard daarnet ook al zo kromgetrokken was na de transactie met de veilingmeester.

Naar de derde, een Som 40 zijn we nog altijd op zoek, al kwam deze ook al eens voorbij op een veiling. Helaas, dit werd te gek, ter vergelijking, voor de bedragen die voor de modellen worden betaald, kun je ook een echte kopen.

Tijd om eens op te SOMmen wat we weten over deze Someca’s. De modellen van de Someca Som 20D en de Som 40 zijn gemaakt en/of geleverd van 1958 tot 1960. De fabrikant is onbekend. Sevita, wat een afkorting is van Societe d’Exploration de Vehicules Industriel et de Traiteurs Agricoles, deed in Frankrijk de distributie, import en export van merken als Someca, Fiat en Steyr. Sevita heeft de opdracht gegeven aan een speelgoedfabrikant deze modellen te laten maken. De Som 40 en Som 20D werden kan en klaar geleverd in een doos, de Som 35 alleen als bouwpakket in 1960 en 1961.
Er zijn twee verpakkingen bekend, een plastic zakje met een omgevouwen kartonnen afdichting, en een kartonnen plaat met opgeniete blister. Er zijn geruchten dat de Som 35 in Italië zou zijn gemaakt, van de andere twee is alleen zeker dat Sevita er opdracht voor heeft gegeven, als is niet duidelijk aan wie.
De schaal is 1/20, het materiaal hard gekleurd plastic. Detaillering en gelijkenis met de echte trekker zijn zoals we het graag zien. De dozen van de Som 40 en Som 20D zijn als schuurtjes vormgegeven, er staat een stukje tekst op met informatie over de echte trekkers. Verder het logo van Sevita en Editim-Paris, waarschijnlijk de ontwerpers van de doos en P.B. 58, de initialen van de illustrator en het jaartal.

Het is natuurlijk bekend bij de meeste trekkerliefhebbers dat Someca de Franse licentienaam is van Fiat, de Som 20D kennen we van Fiat als 211R en de Som 35 is een vermomde Fiat 411. Oud Nieuws vindt de Som 20D of de 211R of de La Piccola een van de mooist vormgegeven tractoren ooit. Als u nu de andere twee mooi vormgegeven tractoren ook wilt weten: de Amerikaanse John Deere 4020 en de Landini R4000. Allemaal tractoren waar de vorm en kleur buitengewoon veel aandacht kreeg in tijden waarin dat niet eens belangrijk was. Oei, hier vist Piet Postma even mooi achter het net met z’n top drie rubriek.

De 211R verscheen onlangs ook in de serie van Hachette, het Franse tijdschrift met de 1/43 modelletjes. Wat later zal hij waarschijnlijk ook nog wel in de gewone vitrinedoosjes van UH verschijnen en heeft iedereen de kans om een model van deze sierlijke trekker te bemachtigen.

Tot zover Oud Nieuws 1-2009 over krom plastic,
Tammo Broekema & Hans Sikkema