Oud Nieuws S10E1 ‘Fitzek Steyr 280’

In deze eerste Oud Nieuws van 2010 beginnen we met –hoe kan het ook anders- een zeldzaam Steyr model uit Oostenrijk, althans, alles wijst erop dat het in Oostenrijk gemaakt is. Dat kunnen we van niet veel tractormodellen zeggen, dus exclusief is dit model dan ook zeker weer. Wij hebben dit model maar drie keer ooit gezien. Het betreft een Steyr 280 gemaakt in 1956 van voornamelijk hard plastic. De echte Steyr 280 werd van 1952 tot 1959 gemaakt, naar men zegt voornamelijk voor de export, want in de Alpen had men vaak niet zulke grote trekkers. Dit was met z’n 60 pk viercilinder namelijk vest een veer van een trekker in die tijd. Er wordt ook gezegd dat er van dit tractormoel kleurvarianten bestaan, dit zou bijvoorbeeld een rode kunnen zijn. Bij meerdere Duitse fabrikanten en ook Steyr werden de trekkers voor export in een andere kleur uitgevoerd.

Als fabrikant van het model wordt Herbert Fitzek aangenomen. Dat is althans de informatie die in het boek van Crilley & Burkholder bij het model staat, op het model zelf of het doosje is niets te vinden. Net als bij de meeste tractoren die wij eerder behandelden zijn wij weer zeer geïnteresseerd in alle informatie van onze lezers. Heeft u bijvoorbeeld het model of een variant ervan, laat het ons weten! De eerste keer dat wij dit model te zien kregen, was bij Charlie Burkholder in de USA. Dit is het model dat afgebeeld staat in het boek van Crilley & Burkholder. De tweede werd ooit aangeboden op een veiling, deze wist Hans te bemachtigen. Helaas was de vooras beschadigd, maar dit betekende ook dat de hamer viel binnen het betaalbare. (Nee, niet op de vooras, zie de belevenissen van J. Krukas). Ook was het originele doosje er nog bij, met een leuke gimmick, waar verpakkingsdesign student Hans natuurlijk weer blij van wordt. Het Steyr logo, een gestileerde “roos” uit de wapenwereld, staat aan de binnenzijde van het deksel in spiegelbeeld afgedrukt, precies daar waar het aan de buitenkant bovenop het deksel staat afgedrukt. Deze roos verwijst naar de link die Steyr met de wapenindustrie heeft. Ze zijn onder andere betrokken gewest bij de productie van het Bren machinegeweer. Bij de Oto’s die we ooit behandelden was ook deze link met de wapenindustrie aanwezig.

Het model is volgens ons goed getroffen, de proporties kloppen goed met de echte trekker. De kleur groen is misschien een beetje hard, maar doet het goed bij het zilvergrijze onderstel. Als we het model opmeten komen we op schaal 1/30 uit, aan de hand van de afmetingen die we van folders van de echte trekker zagen. Mooie details als de koplampjes naast de motorkap, het luchtvoorfilterpaddestoeltje en de blad geveerde vooras zijn allemaal aanwezig. Ook een correct 4-spaak stuur met Steyr logo in de naaf en een drijfriempoelie achterop zijn aanwezig. Een uitlaat heeft er nooit bovenop gezeten, maar misschien is dat ook gedaan om dat toentertijd veel uitlaten onderlangs gemonteerd waren. Op het model is dit niet herkenbaar aangebracht, alleen het uitlaatspruitstuk is goed te herkennen.

De achterkant van het model is misschien wat grof afgewerkt zoals u zelf op de foto’s kunt zien, en dat terwijl de achterkant van een trekker het belangrijkste is voor een boer! Een collegaminiatuurhandelaar vatte daarom al eens het plan op om op een miniaturenbeurs alle trekkers achterstevoren op tafel te zetten! Een geweldig plan volgens ons, maar toch hebben we het nooit gedaan… Verder is het motordetail best mooi weergegeven, te vinden zijn een gelijkstroomdynamo, brandstofpomp, spruitstukken, met ander woorden: niet aan weerszijden hetzelfde! In de achtervelgen zien we weer de roos met Steyr erin weergegeven, iets wat natuurlijk niet overeenkomstig de echte trekker is. Misschien werd dit gedaan omdat het een promotiemodel betrof, daar is helaas weinig van bekend. Als één u dit model bezit, zijn wij als altijd nog het meest benieuwd naar waar het model ooit vandaan kwam, niet om daar vervolgens zelf heen te rennen, maar om te weten of dit een dealer of importeur betrof, want dan is het waarschijnlijk een promotiemodel geweest, of men weet er nog iets van. Kwam het uit een speelgoedwinkel, dan is het vaak een ander verhaal. Helaas hoor je meestal in dit soort gevallen als antwoord: “op een beurs, of “van internet”, waarmee meestal een hoop informatie rond het model verloren gaat. Het derde model dat we weten te staan is bij de Italiaanse connectie uit het boek van Crilley, dhr. Zubini.

Wij hadden de eer om de verzameling van deze man te mogen zien, voor zover dat mogelijk was, want het meeste staat in dozen in kasten door het hele huis. In de volgende afleveringen van Oud Nieuws zullen we nog meer dingen behandelen die we daar hebben gezien, modellen die volgens ons nooit meer in betere staat te zien zijn dan daar, om de al genoemde reden dat ze altijd in hun doos in de kast hebben gestaan. We hoorden dat de andere Italiaanse connectie uit het boek van Crilley, dhr. Zampicinini zijn verzameling een paar jaar geleden heeft verkocht, wat meteen zou verklaren waarom de Steyr van Hans en nog wat zeldzame modellen ineens op een veiling opdoken… Als dit inderdaad het geval is, dan komen alle bij ons bekende Fitzek-Steyrs en de informatie daaromtrent uit een wel heel klein kringetje, namelijk deze twee Italiaanse verzamelaars. (Charlie Burkholder kreeg de zijne ook door ruilhandel met een van deze heren.) Wat wij verder weten is dat er nog steeds een Herbert Fitzek in Oostenrijk actief is als kunststofgroothandel en dat een Herbert Fitzek ooit een prijs won in de verpakkingswereld. Allebei zouden ‘hem’ kunnen zijn… Tot zover de Steyr, op de vorige Oud Nieuws kwam een aangename reactie uit Noord Holland, een verzamelaar had de beide Mercury Massey Fergusons, en dus ook de zeldzame kleinste van de twee, die we nog eens mogen gaan bekijken aldaar, er was ook een ploegje bij voor in de hefinrichting, we zijn benieuwd.

Hans Sikkema & Tammo Broekema