Oud Nieuws S18E4 ‘REX Kit & Fitzek Steyr’

Oud Nieuws live vanaf het strijdtoneel dit keer! Nouja, niet echt live natuurlijk, maar uw Oud Nieuws redacteur is op het moment van schrijven in Italië waar hij zoekt naar die begeerde modellen van zijn wensenlijst… Wie weet met resultaat waarvan akte in een volgende aflevering.

Dit keer praat ik u bij over twee modellen die al eens eerder de revue hebben gepaseerd in Oud Nieuws. We beginnen met een recente vondst waarvan het bestaan onbekend was. Tenminste, de verschijningsvorm ervan… Nog even uw geheugen opfrissen. In Oud Nieuws 3, 2007 behandelden Tammo en ik de Lanz maaidorsers van REX, algemeen bekend in 4 kleurvarianten, namelijk: Beige (Getreidegelb) – John Deere groen – geel/rood en rood/geel, verpakt in een mooi vormgegeven doos. De modellen waren voor die tijd erg goed gedetailleerd en bestaan uit veel onderdelen, gemonteerd volgens het ‘snap together’ principe. Eigenlijk zijn de modellen heel goed uit en weer in elkaar te zetten. Je zou zeggen: perfect als bouwpakket. Ik had het al even over de onbekende verschijningsvorm… hij bestaat dus echt als bouwpakket!

Het was een totale verrassing toen ik dit op een veiling tegenkwam: een blanco plat kartonnen doosje met deksel, gevuld met maagdelijke plastic REX onderdeeltjes in rood, geel en groen (!) die opgebouwd dat schitterende Lanz MD 18 S modelletje vormen. De kers op de taart is zonder twijfel de bouwhandleiding waarin de bouw stap voor stap is geïllustreerd.

Met de vondst van zoiets moois worden gelijk allerlei vragen beantwoord, maar we kunnen ook nieuwe stellen. Bijvoorbeeld, zijn deze bouwpakketjes het slotakkoord uit de hele reeks, of werden de kitjes meteen aan het begin al uitgegeven door REX? En zijn er dan ook kitjes met alleen beige of groene onderdelen? Bijzonder is de mix van gele, rode met groene onderdelen in deze kit. Het zou kunnen dat ze bij REX gebruikten wat ze nog aan gekleurde onderdeeltjes hadden liggen. Beter te begrijpen is nu wel dat modelletjes vaak veel onderdelen missen, vooral de gele en rode versies. De modellen werden natuurlijk voortdurend in- en uit elkaar gehaald, en de onderdelen raakten gaandeweg zoek. Doosje en bouwhandleiding overleefden vaak helemaal niet. Des te unieker is dit bouwpakket, wat overigens helemaal compleet is. Rondvraag in bekende kring en bij de Duitse experts leverden alleen maar verwonderde reacties op: niemand wist van het bestaan.

Ongeveer tien jaar geleden kocht ik een superzeldzame plastic Steyr 280 van Herbert Fitzek op een Franse veiling, en onderwerp van Oud Nieuws in 2010. Het relatief simpele modelletje had een niet originele vooras, die ik had gerestaureerd met behulp van enkele foto’s van het model uit de verzameling van wijlen Charlie Burkholder. Over de verzameling van de Burkholders gesproken, als alles volgens plan verloopt is deze over enkele jaren te zien in het American Farm Museum and Education Center in Michigan. De volgende ontmoeting met een Fitzek Steyr was tijdens een middagje struinen in Ray Crilley’s garage tijdens een bezoek een paar jaar geleden, die nu gelukkig een welverdiend plekje heeft gevonden in de verzameling in de basement. Het laatste Fitzek geluksmoment was afgelopen augustus op de show in Panningen! Je loopt nietsvermoedend de manege binnen en plotseling herken je het model al vanuit de verte. Niet lang daarna sta je ermee in je handen en je weet dat je het niet meer los laat. Soms lijkt het alsof jij de modellen niet vindt, maar de modellen jou… Er zijn mij op dit moment 5 exemplaren bekend. Die van Charlie, Ray, Zubini en mijn 2 vondsten. Even over de toegeschreven fabrikant: Herbert Fitzek. Op het model of de doos zelf is geen merknaam te vinden, en internet biedt al helemaal geen uitkomst, dus is de ‘trekkerbijbel’ de enige bron die hier iets over vermeld.

Persoonlijk ben ik niet helemaal overtuigd over de juistheid van Herbert Fitzek als fabrikant of merknaam. Ray en Charlie hebben hun exemplaren in de jaren 70 of 80 waarschijnlijk geruild met een verzamelaar in Europa en hebben gelijktijdig informatie vastgelegd over o.a. de fabrikant. Het kan natuurlijk best zijn dat hun bron daadwerkelijk wist dat de fabrikant Herbert Fitzek was, of… de bron wás dhr. Herbert Fitzek! Dergelijke ‘foutjes’ zijn meer te vinden in hun overigens nog steeds relevante naslagwerk. Om maar eens iets te noemen: Suede Pending staat te boek als fabrikant van de plastic 1/16 BM 36, maar tegenwoordig weten we dat BRIO de fabrikant is van dit model. Zo is bijvoorbeeld ook veel Duits plastic toegeschreven aan ‘Allemagne Plasty’: Frans voor ‘Duits plastic’, en waarschijnlijk op deze manier aangeduid door een Franse verzamelaar tijdens een ruilactie, waarna Ray dit liet doorgaan in het boek als fabrikantsnaam. Een soort van lost in translation zeg maar. Een aantal modellen uit Oud Nieuws van dit jaar zijn te zien in Zwolle.

Ik zie u daar! Hans Sikkema